vrijdag 19 maart 2010

Brieven uit Kaliningrad (9)

Apetrots ben ik op mijn Russische studentjes. Ik werd door de proffen hier, inclusief door de decaan, gewaarschuwd dat ik geen al te hoge verwachtingen moest hebben van het niveau van de studenten. Die had ik eerlijk gezegd ook niet. Het is immers vrij goed bekend dat de Russische universiteiten momenteel worden overspoeld door zonen en dochters van de "nieuwe Russen", de Russen die goed hebben geboerd in de boom die de economie hier de laatste 10 jaar beleefde. Hun ouders zijn welstellend in de zin van HEEL erg rijk en kijken op geen roebel. De kinderen zijn rotverwend en leven in een wereldje waarin ze denken dat je ALLES kan krijgen mits de nodige hoeveelheid geld op tafel te leggen. Corruptie, jawel, tiert hier welig. Alhoewel de president himselve het uitroeien van corruptie tot staatsprioriteit nummer 1 heeft uitgeroepen. Enfin, die ouders en studenten durven dus ook wel te denken dat je een universiteitsdiploma gewoon kan kopen. Dus waarom studeren? Sommige proffen (die zelf geen al te breed loon hebben hier) zijn niet ongevoelig voor die omkooppraktijken. Maar de meeste proffen die ik ken in Rusland roeien met de riemen die ze hebben uit alle macht om dat soort praktijken de kop in te drukken.
Het echte probleem zijn niet die rechtstreekse omkooppraktijken. De meeste academici proberen daar in alle eer en geweten wel aan te weerstaan. Maar er zijn andere, meer indirecte beïnvloedingspraktijken. De uniefs hebben natuurlijk inkomsten nodig en die rijke ouders beseffen dus heel goed dat ze met het inschrijvingsgeld een belangrijke bron van inkomsten vormen voor de uniefs. Hier in Kaliningrad is er een team van jonge, competente proffen die weigeren mee te gaan in het 'geef ze maar snel een goed punt, want de unief heeft het inschrijvingsgeld van deze rijkeluiszoontjes broodnodig". Maar het is een moeilijke strijd. Ik bewonder die docenten oprecht. Zo was ik hier al een paar keer getuige van het feit dat totaal niet gemotiveerde studenten die de lessen niet hebben bijgewoond en ook geen cursus hebben bekeken voor de 5de keer een poging ondernemen om te slagen voor een mondeling examen. Officieel mogen ze maar 3 keer proberen, maar als ze een goede reden hebben (een doktersbriefje is snel 'gekocht'), dan mogen ze meerdere keren blijven proberen. Op een gegeven moment hoorde ik 1 van de proffen zelfs (wanhopig) vragen aan een student: is er dan een stuk van de cursus waar je misschien wel iets over weet, zodat ik daar een vraag over kan stellen??? Meestal eindigde het gesprek met: kom nog maar eens terug als je de cursus wel hebt gestudeerd. Heel frustrerend werken voor die proffen.
Het werkt natuurlijk ook heel demotiverend voor de andere studenten. Er zijn immers ook oprecht geïnteresseerde studenten, maar als er zo'n sfeertje hangt van meer bezig zijn met kleren en gsm's dan met de cursus, slaat dat snel over op de hele groep. Er zijn ook zogenaamde 'contractstudenten'. Zij hebben een beurs gekregen om te studeren op basis van hun goede punten. Dat zijn meestal wel gemotiveerde studenten, maar die krijgen dan van de anderen snel het label 'nerds' opgeplakt. Zonder te weten wie de 'budgetstudenten' (betalende) en 'contractstudenten' (met beurs) zijn kan ik van de studenten in mijn groep ook vrij goed inschatten wie tot welke groep behoort.
Maar zelfs de "verwende nesten" zijn van een goed niveau in mijn klas. Ik heb het echt getroffen met hen. Tja, het feit dat ze naar een keuzevak, in het Engels dan nog, komen toont natuurlijk al wel aan dat ze een zekere graad van motivatie hebben. Eerst waren ze wat stil en durfden ze niet veel zeggen, maar daarna werd er volop gediscussieerd over allerlei 'netelige' kwesties in EU-Rusland relaties gaande van de gascrisis met Oekraïne tot het respect voor mensenrechten in Tsjetjsenië, de rol van Stalin in de geschiedenis van Rusland en de gespannen relaties met de Baltische staten. Ik overhandig hen met veel plezier en voldoening hun certificaat met hun punten. Dikke pluim voor mijn studentjes! En ook voor Tanja, Kostja, Vadim en Vera om de lat blijven hoog te leggen en te streven naar kwaliteit! Keep up the good work!

donderdag 18 maart 2010

brieven uit Kaliningrad (8)

Ik laveer ondertussen als een echte local tussen de plassen (sommige kan men eerder beschrijven als beken of vijvers!), de putten, de ijsplekken, de modder, de auto's en de tramsporen om de overkant van het kruispunt aan de faculteit te bereiken.
Er komen op dat kruispunt 4 heel brede straten bij elkaar en er lopen ook 3 tramlijnen, maar... er zijn geen verkeerslichten! En natuurlijk ook geen zebrapaden. Alhoewel, als je heel, heel goed kijkt kan je op het wegdek onder de modder en sneeuw iets zien dat lijkt op wat ooit moeten zebrapaden geweest zijn. Een extra paar ogen zou bij het oversteken echt van pas komen. Je moet het verkeer dat van alle kanten komt in de gaten houden: even geen snelle geblindeerde jeeps in aantocht, check, (de bestuurders van de oudere Ladakes met het slakkengangetje die wachten meestal wel even voor de overstekende voetgangers), en ook geen tram in zicht? Ok, dan kan het oversteken beginnen. Zorg wel dat je al hebt gechecked of het punt aan de overkant dat je wil bereiken niet onbereikbaar is door een al te diepe plas, want je stapt best in een zo snel mogelijke rechte lijn naar de overkant. Er is immers altijd wel een haastige Rus in aantocht die vindt dat de jacht op voetgangers open is, die denkt dat je samen met de aankoop van een dure wagen ook een speciaal rijbewijs krijgt dat toelaat om alles en iedereen voorbij te steken, desnoods over stoepen heen. Het feit dat er niet echt rijvakken zijn, moedigt deze klasse van chauffeurs nog aan in hun gedrag. De politie met hun Ladakes houden die mannen niet tegen. Zij zijn meestal te druk bezig met het lastig vallen van de mensen met een iets bruinere huidskleur die met versleten bestelwagentjes rondrijden. De lokale versie van Marokkanen en Turken (hier immigranten afkomstig uit de Kaukasus) worden systematisch door de politie uit het verkeer geplukt om hun documenten te inspecteren. Die mensen hebben meestal een handeltje in fruit of andere (soms meer illegale) waren en zijn het doelwit van de nogal racistisch ingestelde politie.
Enfin, terug naar het oversteken. Ik sluit me meestal aan bij een groepje mede-'overstekers' omdat dat me wat dekking biedt. Zware ongevallen waarbij auto's en voetgangers zijn betrokken gebeuren in Rusland dagelijks, waarvan dan uitgebreid verslag wordt gedaan op het avondjournaal. In het centrum van de stad daar zijn de kruispunten wel uitgerust met verkeerslichten. Zelfs heel blitse. Die aftellen tot wanneer je mag oversteken, zodat je kan inschatten of je nog aan de overkant raakt voor het verkeer weer begint te razen.
Eenmaal heelhuids de overkant bereikt, hou je je best zo ver mogelijk van de stoeprand, ook al betekent dat meestal dat je door de modder moet plonzen of over ijsplekken glijden. Zo ver mogelijk weg van de auto's omdat je anders gegarandeerd van kop tot teen onder wordt gesplashed door de auto's die door de grote waterplassen op de stratenrijden.
En eenmaal ter plaatse, mag je dan beginnen met al de laagjes van je lijf te pellen, want binnen is het snikheet. Natuurlijk ook inspecteren of je broekspijpen niet onder al te veel modderspatten zitten van dat hele avontuur dat amper iets meer dan 500 meter wandelen met zich meebrengt hier. Ik heb al gemerkt dat een collega hier in haar bureaulade een paar extra propere schoenen heeft zitten. Geen slecht idee. Ik zou het ook doen, maar voorlopig stel ik het hier goed met mijn 'Dresden boots' (die ik in Dresden kocht toen het daar plots begon te sneeuwen tijdens ons verblijf): zero elegantie, maar superhandig, want het is al avontuurlijk genoeg zo. Dat allemaal doen mét hoge naaldhakken, dat is me een te geavanceerd level, dat laat ik over aan de echte 'locals'.

woensdag 17 maart 2010

Brieven uit Kaliningrad (7)








Na mijn vorige postje, hadden jullie deze link natuurlijk nog tegoed.

Vandaag wat fotokes waarmee ik de opvallende contradicties in deze stad probeer te illustreren: de kathedraal met het graf van Kant (op een eilandje in de rivier op een heel rustige plek) en het "Monster" of de mislukte blokkendoos alias het Huis der Sovjet (waarlangs auto's op brede straten razen) dat staat op exact de plaats waar de burcht van de Teutoonse Orde stond. Het splinternieuwe "Vissersdorp" met chice hotels, spa's, cafe's, winkeltjes en daar pal naast deprimerende Sovjetblokken. Nieuwe bouwprojecten en versleten woonbuurten. Als ik nog een keer naar hier zou komen, zou ik vooral heel veel potten verf willen meebrengen om al die grauwe lelijke gebouwen een likje verf te geven.
Die schrille contrasten tussen rijk en arm, superdeluxe over-de-top-decadent en o zo armoedig en verouderd, die zijn zo tekenend voor het huidige Rusland. Het valt moeilijk in beelden te vatten omdat ik natuurlijk niet meteen op elke straathoek wil gaan staan opvallen door foto's te schieten van "de lelijkheid" en van de minder goedgestelde mensen die proberen de eindjes aan elkaar te knopen door op de straathoeken wat eigen gekweekte pompoenen en appels te verkopen.
Hier rijden ambulances rond waarvan je denkt dat ze uit het decor van een oorlogsfilm (misschien zelfs WOI) komen, maar die blijken nog steeds dienst te doen! Maar enkele seconden later raast een Porche Cayenne voorbij.
Op de unief is overal WiFi, maar geen toilet dat voldoet aan de basisvoorwaarden voor minimum hygiëne, laat staan toiletpapier.
Vrouwen lopen op hoge naaldhakken met hun gsm's en blinkende sjakossen, maar de straten en stoepen zijn zo modderig en vol putten en gaten dat het een hele kunst is dat ze a) die schoenen proper kunnen houden en b) hun voeten niet breken.
Ik kan nog uren doorgaan over al die contrasten die voor mij heel verwarrend zijn maar door de mensen hier blijkbaar als de normaalste zaak ter wereld worden aanvaard. Hier kan je met eigen ogen komen zien dat de EU en Rusland zo dicht tegen elkaar liggen en tegelijkertijd zo eindeloos ver van elkaar verwijderd zijn. Geen meer geschikte plaats als deze om een cursus over "EU-Russia relations" te komen doceren!

maandag 15 maart 2010

Brieven uit Kaliningrad (6)




"Russians (love their children too)", dat liedje van Sting daar moest ik hier al enkele keren aan denken. Ik herinner me dat dat nummer uit 1985 (waar is de tijd naartoe?) mij qua tekst heel erg aansprak. Ik had de tekst ervan op mijn kamer opgehangen. Ik kon toen amper een woord Engels, maar had met behulp van een woordenboek ijverig de hele tekst vertaald. Nu ik er over nadenk was dat 1 van de eerste tekenen van mijn fascinatie niet voor Sting (toen vond ik hem helemaal nog niet zo knap als een paar jaar later), maar voor Rusland.
Eigenlijk waren de kiemen van die fascinatie voor de Sovjet-Unie er nog veel vroeger al. Ik herinner me tv-beelden van de begrafenis van Brezjnev (in 1982) en hoe het mij intrigeerde dat daar in dat verre gigantische land alles er zo totaal anders aan toe ging en vooral dat alles wat daar gebeurde zo mysterieus verborgen en bedreigend leek voor ons. Toen waren er (heel kort) Tsjernenko en Andropov en dan kwam Gorbatsjov met zijn perestrojka en glasnost en ging ik mee in de Gorby-mania in het Westen. Ik besloot Russisch te studeren, ook omdat ik die Russische literatuur van Poesjkin, Dostojevski en co. graag in het origineel wilde kunnen lezen. Ik probeerde mijn eerste woordjes en het Cyrillisch alfabet onder de knie te krijgen toen Jeltsin op een tank kroop en zat in het eerste jaar slavistiek toen de Sovjet-Unie uiteen viel.
Nu exact 25 jaar na het begin van perestrojka zit ik in een stukje Rusland dat volledig is omring door EU-lidstaten (wie had dat toen gedacht?). Er is in Rusland ontzettend veel veranderd sinds perestrojka. For better and worse. Maar 1 ding is zeker niet veranderd: Russians love their children too.
Kinderen zijn hier kostbaar goed, zoals overal in de wereld. Maar gegeven de penible demografische toestand van Rusland zijn ze hier letterlijk "kostbaar". Om ouders aan te moedigen hun gezin uit te breiden van het traditionele 1-kind gezin naar 2 of meer, is er nu immers sinds recent een staatspremie van 250.000 roebel (de niet onaardige som van ongeveer 6250 Euro) bij de geboorte van een 2de kind. Maar belange niet iedereen kan zomaar de stap zetten voor gezinsuitbreiding. Er zijn oa. veel vruchtbaarheidsproblemen, maar daarop rust (nog meer dan bij ons) een taboe. Daarnaast zijn er ook de praktische bezwaren: niet iedereen heeft hier een ruime woning waarin plaats is voor een kroostrijk gezin (de premie is vooral bedoeld om oa. een ruimere woning te kunnen huren/kopen).
Kinderen fleuren het grauwe straatbeeld hier op met hun kleurrijke mutsen (bij de meisjes steevast met zo'n pomponnetje bovenop) en sneeuwpakken. Flink ingeduffeld zijn ze, die Russische kinderen. Maar dat is ook nodig, want er staat hier een ijskoude wind. Ze worden verwend met speelgoed en snoep, net zoals de kinderen bij ons. En ze spelen graag buiten, want de apartementjes zijn voor de grote meerderheid van de bevolking nog steeds krap. In de buurt hier zie je overal glijbanen en schommels en klimrekken van het soort dat 30 jaar geleden Belgische speelplaatsen sierde, maar nu allang door meer veilige en moderne modellen zijn vervangen bij ons.
Ik zou elk kind dat ik tegenkom willen platknuffelen omdat ik mijn eigen Dochterlief stilaan hard begin te missen.

zondag 14 maart 2010

Brieven uit Kaliningrad (5)

Ze zijn ze hier nog niet vergeten. De communistische helden, bedoel ik. Ik had het al over de naam van de stad zelf, die duidelijk verbonden is met het communistische verleden. Maar er zijn nog heel wat straatnamen en standbeelden die ook nog naar die periode verwijzen. Er is een Karel Marx straat en ook Engels heeft de zijne (in een residentiële wijk van de stad die redelijk ongeschonden zowel WOII als de Sovjettijd doorstond en dus nog heel wat oude Duitse gebouwen telt).
Kosmonauten zijn ook communistische helden. Dus is er een Kosmonaut Leonov straat.

Ik wandel hier elke dag via de Frunze straat naar de faculteit. Het toeristische stadsplan, dat duidelijk wil inspelen op Königsberg-nostalgia, vermeldt voor de belangrijkste straten ook de oude Duitse naam. Dat plan leert me dat Frunze straat vroeger "König Strasse" was. Geef toe, dat klinkt een pak aantrekkelijker dan "Frunze". Wie was die Frunze die naar goede Sovjettraditie ook een stad had die naar hem werd genoemd (zijn geboortestad het huidige Bisjkek, hoofdstad van Kyrgyzië heette een tijdlang Frunze)?
Wel, Michaïl Frunze was 1 van de Russische communisten van het eerste uur. Een bolsjevist om preciezer te zijn (die de overhand haalden op de mensjevieken). Hij had een belangrijke bijdrage in de revoluties van 1905 en 1917. Zoals wel meer communisten stierf hij in mysterieuze omstandigheden, waarin Stalin waarschijnlijk een aandeel had...

Onderweg naar de faculteit steek ik de "Pioniersstraat" (de Sovjet versie van de scouts) over om dan richting Lenin-laan te stappen.
Over Lenin gesproken, rond zijn standbeeld ontstond hier wat heibel. Je moet weten dat het centrale plein van Kaliningrad helemaal is heraangelegd n.a.v. de 750ste verjaardag van de stad, dat hier met veel poeha werd gevierd in 2005. Het plein was een beetje in verval geraakt. Maar nu is het een groots plein omringd met splinternieuwe kantoorgebouwen en winkels. Midden op het plein stond er vroeger natuurlijk een groot standbeeld van Lenin. Dat moest wijken voor de renovatie van het plein. De burgemeester van de stad beloofde de communisten die bezorgd waren over het lot van het standbeeld dat het standbeeld zou gerenoveerd worden en daarna een plek op het nieuwe plein zou krijgen. Dus Lenin verdween een tijdje. Ondertussen verrees er op het plein een gigantische Orthodoxe kathedraal. Het werd duidelijk dat er op het nieuwe plein geen plaats meer zou zijn voor Lenin. Maar daar lieten de communisten het niet bij. Zij protesteerden en eisten dat Lenin -zoals beloofd- zou terugkomen. De burgemeester kwam met een compromis. Het standbeeld zou terugkomen, maar op een andere plaats in de stad "waar het meer tot zijn recht zou komen". Dus nu siert het standbeeld van Lenin een pleintje in de buurt van het station van Kaliningrad. Iedereen tevreden. Waar het nu staat lijkt het standbeeld imposant. Als het voor de kathedraal zou gebleven zijn,zou Lenin maar verbleken in vergelijking met de afmetingen van de kerk. Om nog maar te zwijgen van het feit dat het ideologisch gezien moeilijk met elkaar te verzoenen lijkt, Lenin en de Orthodoxe Kerk, me dunkt. Enfin, Lenin kwam dus terug, maar dat is dan weer niet naar de zin van anderen. Het beeld werd al een paar keer aangepakt door vandalen, maar stond gisteren perfect schoon te glanzen in een winterzonnetje.
Meer lezen over Kaliningrad? Dit vind ik wel een leuke tekst.

zaterdag 13 maart 2010

Brieven uit Kaliningrad (4)


Eigenlijk een brief uit Svjetlogorsk, waar ik vandaag een dagje ging uitwaaien. "When you need to escape from the grit and grim of Kaliningrad, Svetlogorsk is the place to come to", zo begint een website over deze plek. En inderdaad dat was precies hoe het aanvoelde. Heerlijk om even weg te zijn uit de grijze stad.
Over de Russen als volk kan je vanalles zeggen, zowel positief als negatief. Ik merk dat de meeste Belgen een eerder negatief beeld hebben van Russen omdat zij Russen hoofdzakelijk kennen van de luidruchtige, onbehouwen types die ze tegenkomen op vakantie in Turkije, Cyprus of op andere vakantiebestemmingen. Inderdaad, dat soort Russen is niet het beste uithangbordje voor de hele natie. Maar er zijn nog vele miljoenen andere Russen. En ze zijn een gastvrij volk. De grauwe grijze stad vergeet je snel al je binnen hartelijk wordt ontvangen met levendige discussies en veel menselijke warmte. Eén van de aspecten van gastvrijheid houdt in dat er een traditie is om voor buitenlandse gasten in hun vrije tijd "een cultureel programma" te organiseren. En zo nam een Russische collega me vandaag op sleeptouw. Eerst naar een lekker typisch Russisch maar wel nieuw en netjes restaurant dat ik alleen nooit zou hebben gevonden. Daarna reden we dus naar Svjetlogorsk, een badplaats aan de Oostzee. Daar zaten we in een oerouderweste kabelbaan (letterlijk van voor de eerste wereldoorlog!) die ons naar het strand bracht. De promenade (in Vlaamse termsen 'den dijk') is er prachtig hersteld omdat enkele jaren geleden Poetin hier Chirac en Schröder ontving en hij het kustplaatsje dus liet opsmukken om een goeie indruk te maken op zijn gasten.
Er hangt in de badplaats een heel interessant sfeer: de gebouwen zijn een mix van authentieke oude Duitse gebouwen, nieuwe huizen die in de oude stijl worden opgetrokken, gerenoveerde oude protestantse kerkjes die allerlei andere functies kregen, versleten Sovjetgebouwen (gelukkig niet al teveel), nieuwe (maar lelijke) hotels. Het hoogteverschil tussen het strand en het stadje is vrij groot (vandaar de kabelbaan) en er kronkelen veel kleine straatjes tussen de huizen en dennenbossen (heerlijke geur!) door.
Natuurlijk zijn er de nodige commerciële activiteiten om het publiek dat vooral uit Russen en enkele Duitsers bestaat te entertainen met hotdogkraampjes, cafeetjes, en de in deze regio alomaanwezige winkeltjes met barnsteen. Er zijn sanitoria voor militairen en voor gewone burgers (netjes van elkaar gescheiden). Er staan enkele optrekjes die de ambitie hebben om door te gaan voor "paleizen", waar vervaarlijk blaffende honden pottenkijkers uit de buurt houden. Er rijden geblindeerde mercedessen en bmw's rond. Er staan ook nog heel wat heel dure bouwprojecten in de steigers. Maar er zijn ook heel wat gewone Russen, inwoners van Kaliningrad, die hier een dagje de rust komen opzoeken. Je kan er heerlijk wandelen en de heel authentieke sfeer komen opsnuiven die een mix van Europees (Duits) en (toch hoofdzakelijk) Russisch is. Ik heb ervan genoten.

vrijdag 12 maart 2010

Brieven uit Kaliningrad (3)

Geduld is een schone deugd...
vooral in Rusland lijkt dat ouderwetse spreekwoord nog te gelden. Gisteren was er opeens, floeps, geen internetverbinding meer. Je moet weten dat internet hier een beetje als mijn navelstreng is met het thuisfront. Dochterlief, ma en pa, zus en haar vriend, Manlief heb ik allemaal warm gemaakt voor Skype voor ik vertrok. En ja, het maakt het verblijf hier een HEEL pak aangenamer. Want zelfs hier in deze oubollige peda met de naam van "Instituut voor Het Verhogen van de Opvoedkundige Vaardigheden" (zeer letterlijk vertaald, een instituut waar vooral leraren in het kader van 1 of andere lerarenopleiding verbleven) is er WiFi. Dat zou je nooit denken als je de rest van de infrastructuur hier ziet. Maar ik had slechts 2 voorwaarden voor mijn onderkomen hier: 1. internetverbinding (al dan niet draadloos, dat maakt mij niet uit) 2. eigen douche (zonder kakkerlakken aub). En aan die eisen voldoet mijn kamer ruimschoots. Natuurlijk is de douche geen oord van zen. Het water wordt pas warm na een kwartier. Ik probeerde in 1 van mijn lessen deze week uit te leggen dat Rusland een koploper is wat betreft landen met het laagste niveau van energie-efficiëntie en kreeg toen verbaasde blikken van de studenten. Ik probeerde het begrip energie-efficiëntie (of eerder het gebrek daaraan) te illustreren met enkele voorbeelden uit het dagelijkse leven. Hoe het hier binnen stikheet is terwijl het buiten vriest (ja, vandaag sneeuwde het opnieuw) en hoe je dan de knop van de verwarming niet kan lager draaien en dus genoodzaakt bent om de vensters op te zetten en dus veel kostbare warmte zomaar op te stoken. Maar ja, de mensen krijgen hier geen gepeperde rekening van Electrabel en co. Hier zijn nutsvoorzieningen nog zwaar gesubsidieerd door de staat en dus ver beneden het prijsniveau dat wij daarvoor betalen.
Enfin, ik dwaal af. Ik had dus slechts 2 vereisten. Ik Skypte de vorige avonden erop los. Bij deze wil ik u graag laten weten dat ik de uitvinders van Skype wil nomineren voor een Nobelprijs, van Vrede desnoods, want ik vind dat een heel schone uitvinding. Je kan je niet voorstellen hoe fijn het is om met Dochterlief te chatten en skypen en haar gewoon te zien ook ondertussen en dat gratis en voor niks!!! Sms'en en bellen met de GSM kan natuurlijk ook, maar die kosten swingen snel de pan uit. Dat mocht ik vorige keer merken toen ik gewoon naar een berichtje op mijn voicemail had geluisterd dat amper een minuutje duurde en ik daarvoor 4 EU werd aangerekend op mijn Proximusrekening. Aan die rate zou luisteren naar een verslagje van Dochterlief die in geuren en kleuren haar dag beschrijft wel een heel dure aangelegenheid worden. Er is de optie om een lokale sim-kaart te kopen, iets wat mij werd aanbevolen door de mensen hier, maar ik heb geen zin om naar zo'n winkel te gaan en dat daar dan met gebarentaal uit te leggen want ik ken die woorden niet in het Russisch. En ik heb slechte ervaringen met het overschakelen van een oude naar een nieuwe gsm, dus mijn sim-kaart laat ik voorlopig liever gewoon waar ze is: in mijn nieuwe gsm waar ik net een beetje begin aan te wennen. Bovendien zou ik dan geen beeld hebben en dat is wel het geval met skype.
Groot was mijn teleurstelling dus toen gisteren mijn navelstreng, alias internetconnectie, werd doorgeknipt!! Gelukkig stond er gisterenavond geen Skype gesprekje met dochterlief op het programma, want die logeerde voor 1 nachtje bij een klasgenootje. Deze morgend had ik graag nog wat op internet gesurfd naar meer info over de onderhandelingen tussen Rusland en de WHO (omdat dat vandaag in mijn les ter sprake zou komen), maar nog steeds noppens qua internet. Een mens kan zich dan beginnen opjagen. Maar dat heeft hier dus totaal geen zin, want de madammekes (baboesjkas) beneden aan de receptie (veel te chic woord voor het kot waarin ze zitten) hebben nog nooit in hun leven het internet gebruikt, laat staan dat ze dat weer aan de praat kunnen of zelfs willen krijgen. De directeur van deze "instelling" heb ik alleen gezien toen ik de rekening moest betalen. Dus gewoon geduld hebben... Toen mensen zich allerlei vraagden stelden tijdens de eindeloze vertraging van mijn vlucht van Riga naar hier, zei de man aan de balie (ook weeral te schoon woord voor het kotteke) gewoon schouderophalend: "tak jest" (het is zo). Basta. Meer uitleg kwam er niet. Dus ook hier geen uitleg. Voorlopig werkt het internet terug en ik duim dat dat zo blijft, want vanavond heb ik wel een Skype date met het thuisfront.

woensdag 10 maart 2010

Brieven uit Kaliningrad (2)


What's in a name? De secretaresse schrijft vanuit Leuven in een mailtje dat ze de naam Kaliningrad een mooie naam voor een stad vindt. En ze vraagt of de stad ook zo mooi is als de naam klinkt? Kaliningrad op zich is een weinig originele naam. Een overblijfsel van uit de Sovjettijd waarin steden naar communistische helden werden genoemd. Ze werd genoemd naar mijnheer of beter "kameraad" Michail Kalinin die in 1946 overleed en een goede kameraad was van Lenin en Stalin. Hij bracht het zelfs tot president van de Sovjet-Unie (wat in die periode niet veel betekende). De man had niks te maken met deze stad en er waren nog 2 andere steden in de Sovjet-Unie die naar hem werden genoemd, maar die hebben hun oude naam ondertussen teruggekregen (zoals zijn geboortestad die nu Tver heet). De oude naam van deze stad spreekt veel meer tot de verbeelding. Königsberg!
Tot 1945 was dit een Duitse stad. In tegenstelling tot andere plaatsen in de ex-Sovjet-Unie waar er werd teruggekeerd naar de oude benaming of een nieuwe naam werd gegeven (zoals Leningrad dat opnieuw Sint Petersburg werd en Stalingrad dat nu Volgograd heet) is hier (nog) geen naamsverandering gebeurd. Alhoewel, Königsberg lijkt hier goed ingeburgerd en aanvaardbaar voor de bevolking. Het Pruisische/Duitse verleden wordt in een heel klein gedeelte van de stad, dat volledig in oud-Pruisische stijl werd gerenoveerd met Duits geld, weer tot leven gebracht. Königsberg lijkt een "brand", een "merk" te zijn dat hier goed verkoopt. Het brengt geld in het laatje dankzij de Duitse toeristen die er naartoe komen in de hoop een glimps van de vergane glorie van het ooit zo machtige Königsbergen op te vangen. Dit was in de middeleeuwen een welvarende Hanzestad, de hoofdstad van Oost-Pruisen en ook de stad waar Immanuel Kant himself dagelijks door de straten wandelde. De filosoof keert zich waarschijnlijk in zijn graf als hij ziet hoe zijn naam hier gebruikt en misbruikt wordt. De universiteit waar ik hier gastdocent ben, werd enkele jaren geleden onder het goedkeurend oog van Poetin omgedoopt tot Immanuel Kant State University of Russia (kortweg IKSUR) maar wordt ook wel Albertina genoemd naar de laatste 'Hoogmeester' van de Duitse Orde, hertog Albrecht die hier destijds een universiteit oprichtte.
Maar eens buiten het 'Fischerdorf' en het eilandje met de kathedraal met de graftombe van Kant, is er weinig van het roemrijke Pruisische verleden te merken en ontsieren spuuglelijke Sovjetgebouwen het zicht. Zo staat er op de plaats waar de burcht van de Duitse orde stond het "Huis der Sovjets", een gedrocht van een gebouw dat nooit werd gebruikt wegens onstabiele ondergrond en de bijnaam "Monster" kreeg! Hier en daar zijn er gelukkig enkele historische gebouwen die dateren uit de Duitse tijd die Sovjetaanpak hebben overleefd. Zoals ook het gebouw waarin ik hier verblijf met een prachtige ouderwetse trappenhal aan de inkom (die je de geur van de kattenpis die er hangt doet vergeten ;-) Er zijn ook enkele oude stadsversterkingen die werden gerenoveerd. Maar toch overheerst de aanblik van troosteloze grauwe Sovjetblokken en in het nieuwe centrum een mix van praalzuchtige smaakloze bouwwoede. Met onder andere een gigantische splinternieuwe Russisch-Orthodoxe kathedraal, een "business center" en grootse fonteinen.
Dus de vraag is Kaliningrad mooi? valt niet zomaar in 1-2-3 te beantwoorden. Het hangt in grote mate af van met welke verwachtigen je hier toe komt. Voor Duitse toeristen zal het volgens mij hard tegenvallen. Voor wie niet veel had verwacht (zoals ik) viel een eerste bezoek (met toen in september uitbundige zonneschijn) wel mee. Nu met overal een vieze brij van smeltende sneeuw valt de lelijkheid van de stad mij meer op. De faculteit waar ik lesgeef bijvoorbeeld bevindt zich in 1 van de allerlelijkste Sovjetgebouwen die ik al heb aangeschouwd! Dus nu begrijp ik waarom we tijdens de conferentie in september daar niet kwamen, maar werden ontvangen in het hoofdgebouw van de unief (dat ook een lelijk Sovjetgebouw is maar toch net iets beter de tand des tijds heeft doorstaan).
Maar de Baltische kust, ofte Oostzee, die is gewoonweg schitterend en de Curonische landengte (is het zeeëngte?) is puur natuurlijke schoonheid. Dat heb ik nu weer vanuit het vliegtuig mogen zien.
In mijn volgende brieven neem ik u mee op een stadswandeling door Kaliningrad of Königsberg(en), kies zelf maar welke naam u het mooist vindt.

ps. Op de foto ziet u van links naar rechts Stalin, Lenin en jawel, Kalinin, op het communistisch congres in 1919

dinsdag 9 maart 2010

Brieven uit Kaliningrad (1)



Live verslaggeving vanuit Kaliningrad waar ik goed en wel ben aangekomen (ondanks de nodige vertragingen, die ervoor zorgden dat ik de luchthaven van Riga nu op mijn duimpje ken ;-)
Wat de lentekriebels betreft die opborrelden in mijn vorig berichtje, is het hier helemaal terug naar af. Sneeuw, ijskoude wind,... maar gelukkig ook af en toe een grote hoeveelheid zon. Die zon scheen zelfs zo heftig dat mijn powerpoint slides zo goed als onleesbaar waren voor de studenten deze namiddag, want zonnewering was er niet aanwezig in het leslokaal. Over mijn Russische studenten en mijn lessen breng ik een volgende keer wel omstandig verslag uit.
Nu eerst over naar de orde van de dag, of beter van gisteren. Want 8 maart, internationale vrouwendag, is een grote aangelegenheid in Rusland. Een echte feestdag waarop alle vrouwen letterlijk in de bloemetjes worden gezet. Ook ik! Er fleurt dus een bosje tulpjes mijn kamer op. Het straatbeeld was gevuld met vrouwen met enkele bloemen in de hand. De echte gelukzakken krijgen er ook andere cadeautjes bij. Ook ik! Want ik kreeg een kicherig doosje chocolaatjes in hartjesvorm. Ja, een verdacht naar Valentijnsdag ruikende aangelegenheid dus. Dat hoort er allemaal bij. Ook is het hier de gewoonste zaak van de wereld dat vrouwelijke docenten presentjes krijgen aangeboden van hun studenten (die hopen hen op die manier gunstig te stemmen bij het beoordelen van de examens).
Male chauvinism is hier nog springlevend. Dat mocht ik vorig week nog ondervinden in aanwezigheid van een Russische gastprof in Leuven. Maar toegegeven, dat heeft ook leuke kantjes: zoals het feit dat ik hier mijn eigen (zware) valies niet de 4 verdiepingen van het gebouw moest opsleuren omdat natuurlijk een Russische man dat galant voor me deed. In Belgie lieten mijn mannelijke medepassagiers mij gewoon zelf dat ding op en af de trein naar de luchthaven sleuren.
Bij de jongere generatie (zowel mannen als vrouwen) begint er toch wel een discussie te leven, merkte ik gisterenavond aan de feestdis ter ere van Vrouwendag op, over hoe politiek (in)correct de manier die wordt gevierd in Rusland is en hoe het toch interessanter zou zijn als vrouwen het hele jaar door gewoon goed worden behandeld. Maar het hield de feestvierders niet tegen om met (veel) wijn te toasten op de schoonheid van vrouwen en de schoonheid van de liefde!! Na zdorovje, klonk het met opgeheven glazen en ik klonk en dronk mee, natuurlijk!

donderdag 4 maart 2010

ze zijn er!!!




De vorige weken probeerde ik ze al te vinden, maar toen was er nog niks te bespeuren. Ik vreesde even dat ze dit jaar niet van de partij zouden zijn afgeschrikt door teveel koude of gewoon weggesneden uit het stadsbudget wegens besparingen. Maar neen, nu laten ze toch hun kopjes zien! De narcissen en krokussen die elk jaar de ring van Leuven tot de Mooiste Lentestadsring van 't land maken zijn er! Heel binnenkort in volle bloei. Dan is het officieel lente.

ps. Bijgevoegde foto's werden in 2009 en 2008 gemaakt.

dinsdag 2 maart 2010

En dan is er soep

Gedachten die door mijn hoofd flitsten toen ik daarnet in de keuken het avondeten klaarmaakte of beter gezegd 'in elkaar flanste':
-Jeezus, wat is het hier een bende, een troep, een varkensstal,... De keuken lijkt momenteel op een soort oorlogszone waar net een bom is ontploft of om het in natuurramp termen uit te drukken: het lijkt of Xynthia hier net is voorbijgeraasd.
-Al bij al misschien toch niet zo slecht dat Manlief op zakenreis is nu dat ik volop in de aanloop naar mijn vertrek naar Rusland zit: hij zou zich blauw ergeren aan de rommel in de keuken, de her en der rondslingerende papieren en boeken en mijn vorm van 'organisatie' die eerder op als een kip zonder kop rondlopen lijkt.
-Toch jammer dat hij er niet is: hij zou de keuken misschien beginnen op te ruimen omdat hij niet tegen zo'n hoge graad van wanorde kan ;-) En hij zou me op tijd naar bed sturen erover wakend dat ik niet tot een kot in de nacht achter mijn computerscherm zit door te werken (wat niet wegneemt dat hij dat op zeer regelmatige basis zelf ook doet)
-Mmm lekker... lang leve mama, die zo lief was om zondag een grote kom heerlijk verse soep mee te geven en gekookte patatjes, die ik nu alleen maar hoefde op te warmen. Hier hoor ik eerlijkheidshalve bij te vermelden dat ik vroeger, heeeel lang geleden het type vrouw die haar gepensioneerde moeder soep liet maken om dan gewoon op te warmen voor haar gezin ronduit lui vond. Ik zag dat hier en daar in mijn omgeving gebeuren, maar had zelf een moeder die niet ging uit werken en die elke dag verse soep op tafel toverde (meestal gemaakt met groenten rechtstreeks uit de moestuin.) Boy oh boy, wat zijn mijn ideeen over die moeders nu veranderd tegen de tijd dat ik een tiener was! Ik vond toen dat die vrouwen het recht niet hadden om hun moeders zo te 'misbruiken' voor kinderopvang en soep. Nu doe ik het zelf en heb ik er soms nog wel gewetensproblemen mee omdat ik liefst zo weinig mogelijk afhankelijk ben van anderen. Maar enkele tegenargumenten: als ik zelf soep maak, is die nooit zo lekker als die van mijn moeder; ik heb zelf geen moestuin; die soep is een goeie manier om toch groentenvitamientjes te eten als er geen tijd is om veel te koken en tijd om te koken heb ik te weinig en last but not least... mijn moeder is gelukkig als ze Dochterlief hoort verkondigen dat ze de soep van oma zoooooo lekker vindt.