Brieven uit Kaliningrad (2)

What's in a name? De secretaresse schrijft vanuit Leuven in een mailtje dat ze de naam Kaliningrad een mooie naam voor een stad vindt. En ze vraagt of de stad ook zo mooi is als de naam klinkt? Kaliningrad op zich is een weinig originele naam. Een overblijfsel van uit de Sovjettijd waarin steden naar communistische helden werden genoemd. Ze werd genoemd naar mijnheer of beter "kameraad" Michail Kalinin die in 1946 overleed en een goede kameraad was van Lenin en Stalin. Hij bracht het zelfs tot president van de Sovjet-Unie (wat in die periode niet veel betekende). De man had niks te maken met deze stad en er waren nog 2 andere steden in de Sovjet-Unie die naar hem werden genoemd, maar die hebben hun oude naam ondertussen teruggekregen (zoals zijn geboortestad die nu Tver heet). De oude naam van deze stad spreekt veel meer tot de verbeelding. Königsberg!
Tot 1945 was dit een Duitse stad. In tegenstelling tot andere plaatsen in de ex-Sovjet-Unie waar er werd teruggekeerd naar de oude benaming of een nieuwe naam werd gegeven (zoals Leningrad dat opnieuw Sint Petersburg werd en Stalingrad dat nu Volgograd heet) is hier (nog) geen naamsverandering gebeurd. Alhoewel, Königsberg lijkt hier goed ingeburgerd en aanvaardbaar voor de bevolking. Het Pruisische/Duitse verleden wordt in een heel klein gedeelte van de stad, dat volledig in oud-Pruisische stijl werd gerenoveerd met Duits geld, weer tot leven gebracht. Königsberg lijkt een "brand", een "merk" te zijn dat hier goed verkoopt. Het brengt geld in het laatje dankzij de Duitse toeristen die er naartoe komen in de hoop een glimps van de vergane glorie van het ooit zo machtige Königsbergen op te vangen. Dit was in de middeleeuwen een welvarende Hanzestad, de hoofdstad van Oost-Pruisen en ook de stad waar Immanuel Kant himself dagelijks door de straten wandelde. De filosoof keert zich waarschijnlijk in zijn graf als hij ziet hoe zijn naam hier gebruikt en misbruikt wordt. De universiteit waar ik hier gastdocent ben, werd enkele jaren geleden onder het goedkeurend oog van Poetin omgedoopt tot Immanuel Kant State University of Russia (kortweg IKSUR) maar wordt ook wel Albertina genoemd naar de laatste 'Hoogmeester' van de Duitse Orde, hertog Albrecht die hier destijds een universiteit oprichtte.
Maar eens buiten het 'Fischerdorf' en het eilandje met de kathedraal met de graftombe van Kant, is er weinig van het roemrijke Pruisische verleden te merken en ontsieren spuuglelijke Sovjetgebouwen het zicht. Zo staat er op de plaats waar de burcht van de Duitse orde stond het "Huis der Sovjets", een gedrocht van een gebouw dat nooit werd gebruikt wegens onstabiele ondergrond en de bijnaam "Monster" kreeg! Hier en daar zijn er gelukkig enkele historische gebouwen die dateren uit de Duitse tijd die Sovjetaanpak hebben overleefd. Zoals ook het gebouw waarin ik hier verblijf met een prachtige ouderwetse trappenhal aan de inkom (die je de geur van de kattenpis die er hangt doet vergeten ;-) Er zijn ook enkele oude stadsversterkingen die werden gerenoveerd. Maar toch overheerst de aanblik van troosteloze grauwe Sovjetblokken en in het nieuwe centrum een mix van praalzuchtige smaakloze bouwwoede. Met onder andere een gigantische splinternieuwe Russisch-Orthodoxe kathedraal, een "business center" en grootse fonteinen.
Dus de vraag is Kaliningrad mooi? valt niet zomaar in 1-2-3 te beantwoorden. Het hangt in grote mate af van met welke verwachtigen je hier toe komt. Voor Duitse toeristen zal het volgens mij hard tegenvallen. Voor wie niet veel had verwacht (zoals ik) viel een eerste bezoek (met toen in september uitbundige zonneschijn) wel mee. Nu met overal een vieze brij van smeltende sneeuw valt de lelijkheid van de stad mij meer op. De faculteit waar ik lesgeef bijvoorbeeld bevindt zich in 1 van de allerlelijkste Sovjetgebouwen die ik al heb aangeschouwd! Dus nu begrijp ik waarom we tijdens de conferentie in september daar niet kwamen, maar werden ontvangen in het hoofdgebouw van de unief (dat ook een lelijk Sovjetgebouw is maar toch net iets beter de tand des tijds heeft doorstaan).
Maar de Baltische kust, ofte Oostzee, die is gewoonweg schitterend en de Curonische landengte (is het zeeëngte?) is puur natuurlijke schoonheid. Dat heb ik nu weer vanuit het vliegtuig mogen zien.
In mijn volgende brieven neem ik u mee op een stadswandeling door Kaliningrad of Königsberg(en), kies zelf maar welke naam u het mooist vindt.

ps. Op de foto ziet u van links naar rechts Stalin, Lenin en jawel, Kalinin, op het communistisch congres in 1919

Brieven uit Kaliningrad (1)

Live verslaggeving vanuit Kaliningrad waar ik goed en wel ben aangekomen (ondanks de nodige vertragingen, die ervoor zorgden dat ik de luchthaven van Riga nu op mijn duimpje ken ;-)
Wat de lentekriebels betreft die opborrelden in mijn vorig berichtje, is het hier helemaal terug naar af. Sneeuw, ijskoude wind,... maar gelukkig ook af en toe een grote hoeveelheid zon. Die zon scheen zelfs zo heftig dat mijn powerpoint slides zo goed als onleesbaar waren voor de studenten deze namiddag, want zonnewering was er niet aanwezig in het leslokaal. Over mijn Russische studenten en mijn lessen breng ik een volgende keer wel omstandig verslag uit.
Nu eerst over naar de orde van de dag, of beter van gisteren. Want 8 maart, internationale vrouwendag, is een grote aangelegenheid in Rusland. Een echte feestdag waarop alle vrouwen letterlijk in de bloemetjes worden gezet. Ook ik! Er fleurt dus een bosje tulpjes mijn kamer op. Het straatbeeld was gevuld met vrouwen met enkele bloemen in de hand. De echte gelukzakken krijgen er ook andere cadeautjes bij. Ook ik! Want ik kreeg een kicherig doosje chocolaatjes in hartjesvorm. Ja, een verdacht naar Valentijnsdag ruikende aangelegenheid dus. Dat hoort er allemaal bij. Ook is het hier de gewoonste zaak van de wereld dat vrouwelijke docenten presentjes krijgen aangeboden van hun studenten (die hopen hen op die manier gunstig te stemmen bij het beoordelen van de examens).
Male chauvinism is hier nog springlevend. Dat mocht ik vorig week nog ondervinden in aanwezigheid van een Russische gastprof in Leuven. Maar toegegeven, dat heeft ook leuke kantjes: zoals het feit dat ik hier mijn eigen (zware) valies niet de 4 verdiepingen van het gebouw moest opsleuren omdat natuurlijk een Russische man dat galant voor me deed. In Belgie lieten mijn mannelijke medepassagiers mij gewoon zelf dat ding op en af de trein naar de luchthaven sleuren.
Bij de jongere generatie (zowel mannen als vrouwen) begint er toch wel een discussie te leven, merkte ik gisterenavond aan de feestdis ter ere van Vrouwendag op, over hoe politiek (in)correct de manier die wordt gevierd in Rusland is en hoe het toch interessanter zou zijn als vrouwen het hele jaar door gewoon goed worden behandeld. Maar het hield de feestvierders niet tegen om met (veel) wijn te toasten op de schoonheid van vrouwen en de schoonheid van de liefde!! Na zdorovje, klonk het met opgeheven glazen en ik klonk en dronk mee, natuurlijk!

ze zijn er!!!

De vorige weken probeerde ik ze al te vinden, maar toen was er nog niks te bespeuren. Ik vreesde even dat ze dit jaar niet van de partij zouden zijn afgeschrikt door teveel koude of gewoon weggesneden uit het stadsbudget wegens besparingen. Maar neen, nu laten ze toch hun kopjes zien! De narcissen en krokussen die elk jaar de ring van Leuven tot de Mooiste Lentestadsring van 't land maken zijn er! Heel binnenkort in volle bloei. Dan is het officieel lente.

ps. Bijgevoegde foto's werden in 2009 en 2008 gemaakt.

En dan is er soep

Gedachten die door mijn hoofd flitsten toen ik daarnet in de keuken het avondeten klaarmaakte of beter gezegd 'in elkaar flanste':
-Jeezus, wat is het hier een bende, een troep, een varkensstal,... De keuken lijkt momenteel op een soort oorlogszone waar net een bom is ontploft of om het in natuurramp termen uit te drukken: het lijkt of Xynthia hier net is voorbijgeraasd.
-Al bij al misschien toch niet zo slecht dat Manlief op zakenreis is nu dat ik volop in de aanloop naar mijn vertrek naar Rusland zit: hij zou zich blauw ergeren aan de rommel in de keuken, de her en der rondslingerende papieren en boeken en mijn vorm van 'organisatie' die eerder op als een kip zonder kop rondlopen lijkt.
-Toch jammer dat hij er niet is: hij zou de keuken misschien beginnen op te ruimen omdat hij niet tegen zo'n hoge graad van wanorde kan ;-) En hij zou me op tijd naar bed sturen erover wakend dat ik niet tot een kot in de nacht achter mijn computerscherm zit door te werken (wat niet wegneemt dat hij dat op zeer regelmatige basis zelf ook doet)
-Mmm lekker... lang leve mama, die zo lief was om zondag een grote kom heerlijk verse soep mee te geven en gekookte patatjes, die ik nu alleen maar hoefde op te warmen. Hier hoor ik eerlijkheidshalve bij te vermelden dat ik vroeger, heeeel lang geleden het type vrouw die haar gepensioneerde moeder soep liet maken om dan gewoon op te warmen voor haar gezin ronduit lui vond. Ik zag dat hier en daar in mijn omgeving gebeuren, maar had zelf een moeder die niet ging uit werken en die elke dag verse soep op tafel toverde (meestal gemaakt met groenten rechtstreeks uit de moestuin.) Boy oh boy, wat zijn mijn ideeen over die moeders nu veranderd tegen de tijd dat ik een tiener was! Ik vond toen dat die vrouwen het recht niet hadden om hun moeders zo te 'misbruiken' voor kinderopvang en soep. Nu doe ik het zelf en heb ik er soms nog wel gewetensproblemen mee omdat ik liefst zo weinig mogelijk afhankelijk ben van anderen. Maar enkele tegenargumenten: als ik zelf soep maak, is die nooit zo lekker als die van mijn moeder; ik heb zelf geen moestuin; die soep is een goeie manier om toch groentenvitamientjes te eten als er geen tijd is om veel te koken en tijd om te koken heb ik te weinig en last but not least... mijn moeder is gelukkig als ze Dochterlief hoort verkondigen dat ze de soep van oma zoooooo lekker vindt.

to go or not to go that's the question

Je hebt er die dat de normaalste zaak van de wereld vinden. Dat ik heel binnenkort een aantal weken naar Rusland ga om daar aan een unief te gaan doceren. Degenen die dat vinden zijn doorgaans collega's van het mannelijk geslacht, collega's van mezelf of van Manlief, die zelf regelmatig reizen naar conferenties en dergelijke (en het moet gezegd: vaak kunnen rekenen op een vrouwelijke partner die alles aan het thuisfront vlotjes laat draaien terwijl hun mannen 'carriere maken'.)

Aan de heel andere kant heb je er die het absoluut 'not done' vinden. Wie dat zijn, weet ik niet heel precies, want die mensen delen hun mening niet rechtstreeks aan mij mee. Maar uit tussenwerpseltjes en onuitgesproken zinnen en gefronste wenkbrauwen (ik ben een goede verstaander :-) leer ik dat het meestal mama's zijn die dat vinden. Zij denken in de aard van: Welke moeder laat haar kind zomaar een tijdlang in de steek om dan nog notabene in Rusland zich gaan bezig te houden met les te gaan geven? Wat is daar nu belangrijker aan doen er thuis voor je kind te zijn? En helemaal niet kunnen vinden zij het feit dat Dochterlief 1 week van mijn verblijf in Rusland zal 'gedropt' worden bij mijn zus en haar vriend omdat die week ook Manlief in het buitenland zit. Konden we dat dan niet beter plannen? Wel, we hebben het geprobeerd, maar blijkbaar lukt het niet. Manlief moet zowat om de haverklap weg en in de ietwat kalmere periode (qua reizen dan) voor hem, is het academiejaar in Rusland gedaan.

Ikzelf kan me soms vinden in de denkwijze van beide groepen. Ik heb me al meer dan 1 keer afgevraagd waar ik in godsnaam toch aan ben begonnen door mee te willen doen aan die docentenuitwisseling. Er komt ontzettend veel voorbereidingswerk bij kijken, van lesvoorbereidingen tot het regelen van de praktische zaken. Manlief is dermate wereldvreemd dat ik zeer gedetailleerde instructies moet achterlaten over uur en plaats van hobbies van Dochterlief en nog 1001 andere dagdagelijkse details over de inhoud van drinkbus en zwemzak tot instructies voor de wasmachine en online bankieren.

Maar anderzijds ben ik best wel fier dat ik mag meedoen aan het programma en zie ik het als een unieke kans om met de Russische studenten van gedachten te wisselen en de sfeer daar eens voor langer dan enkele dagen op te snuiven (en zo hopelijk mijn Russisch ook weer wat terug op peil te brengen). Ik vind niet dat ik noodzakelijkerwijs mijn plannen moest cancellen toen bleek dat Manlief toch ook naar het buitenland zou moeten in die periode (nadat hij eerst een ijdele poging had ondernomen om die periode reisvrij te houden in zijn agenda). Eerlijk gezegd heb ik wel getwijfeld op dat punt, maar toch doorgezet omdat ik vind dat ik deze professionele kans verdien. Voila.

Dat Dochterlief 1 week zal logeren bij haar tante vond ik eerst vervelend om te vragen, want ik wist dat ze natuurlijk ja zou zeggen (mijn zus is ook meter van Dochterlief en heeft zelf geen kids), maar voor een kinderloos koppel zal de aanwezigheid van een 8-jarige toch een grote aanpassing zijn. Maar ik ben er eigenlijk wel gerust in, want beide partijen (gastgezin en logeergast) lijken er naar uit te kijken. Het wordt dan extra vroeg opstaan voor Dochterlief om op tijd op school te geraken en nog veel erger: ze zal het moeten stellen zonder mama aan wie ze toch wel heel erg gehecht is. De morele chantagezin "mama, jij mag niet gaan" is de voorbije weken al een paar keer gevallen (en yep, het werkt, want het breekt telkens mijn hart) en zal zeker voor mijn vertrek volgend weekend nog meer dan eens geuit worden.
Maar dan is er ook iets in mij dat zegt dat het een goede oefening in leren loslaten zal zijn (zowel voor mij, als voor haar). Voor Manlief zal het zeker ook niet slecht zijn om eens alleen het huishouden te runnen en te beseffen hoeveel daarbij komt kijken, want hij is er aan gewend geraakt dat 'de kaboutertjes' alias AutumnLeaf dat allemaal op zich nemen.

En er is email en Skype en chatten en gsm om het gemis te verzachten. Hoogstwaarschijnlijk zal het uiteindelijk ik zijn die hen op mijn kamertje daar in Rusland 's avonds het hardst zal missen en niet omgekeerd. Maar toch ga ik ervoor.

onmogelijk lijstje

Ik zag het stokje hier al liggen en voelde het al kriebelen om het op te rapen. Toen dat hier dan ook gebeurde, kon ik niet meer wachten.
Reizen, dat doe ik toch oh zo graag. Zeker niet van thuisuit meegekregen. Maar ik heb het mijn Dochter wel al met de moedermelk meegegeven (letterlijk, want ik heb haar borstvoeding gegeven op haar eerste transatlantische vliegtuigvlucht toen ze nog net geen 4 maand oud was). Trouwens, reizen met een baby die je borstvoeding geeft is echt handig, want je hoeft je nooit zorgen te maken over het feit dat je geen flesjes of melkpoeder in de buurt zou hebben.
Dus het lijstje van reizen die ik graag met man en kind zou maken. Eigenlijk onbegonnen werk om al die reizen die ik zou willen maken op te lijsten, maar hier dan toch een snelle poging:
-Zweden (hey, da's toevallig, het staat op de planning voor deze zomer ;-)
-jeugdvriend van Manlief die zich heeft gesettled in Alaska gaan bezoeken
-rondtrekken door de VS door staten als Montana, Idaho, Oregon en Washington (de staat, niet de stad)
-nog een keer naar Schotland (veel te lang geleden en nog niet alles gezien)
-en ook aan die kant van het kanaal: Wales
-meer zuidwaarts: Madrid, Granada, Sevilla, Valencia.... dus een grote reis door Spanje of verschillende citytrips
-en nog binnen Europa: de Baltische landen (vooral Estland en Letland wil ik echt graag eens bezoeken)
-en als het dan eens echt ver weg mag zijn: China
-maar een citytripje naar London lijkt me meer haalbaar en Dochterlief is er nog niet geweest, dus dat staat ergens bovenaan het lijstje.

Maar eerst vertrekt Manlief morgen voor de derde keer dit jaar naar de VS en vertrek ik onmiddellijk na zijn thuiskomst naar Rusland en terwijl ik nog daar ben, vertrekt Manlief alweer naar China en Taiwan. Dus toch wel wat reisstress hier om heel die puzzel mooi en vlotjes in elkaar te laten passen. Daarover hoort u hier zeker nog meer de komende dagen.

verwend?

Ik heb maar 1 dochter. Zij is voor mijn ouders het enige kleinkind; voor mijn schoonouders het enige kleinkind waarmee ze contact hebben (maar daar komt binnenkort gelukkig verandering in). Haar meter en peter hebben zelf geen kinderen. Dochterlief wordt dus verwend. Ze heeft alles wat haar hartje begeert. Ze begint het zelf te beseffen. Dit jaar had ze geen wenslijstje voor haar verjaardag. We mochten haar zelf verrassen met een cadeautje naar keuze. Ik ben van het principe dat een cadeautje helemaal niet duur en groots hoeft te zijn om plezier te doen. Hier dus geen grootse Playmobil circussen, maar eerder een klein setje Playmobil of zelfs iets kleins goedkoops van bij Zeeman of Wibra. Ik heb een hekel aan mensen die zodanig grote cadeaus geven dat het lijkt alsof ze daarmee de affectie van kinderen willen kopen. Ik heb in mijn kindertijd nooit iets tekort gehad, maar toch bedolven mijn ouders ons zeker niet onder het speelgoed. En dat is iets wat ik ook probeer te doen. Maar het is moeilijk. Op zo'n dagen als haar verjaardag durf ik wel eens doordrammen tegen Dochterlief over het feit dat ze al die cadeautjes niet vanzelfsprekend mag vinden, dat ze luider en vaker dank u mag zeggen aan de mensen van wie ze iets krijgt, dat ze niet mag denken dat alle kinderen zoveel krijgen. Soms lijkt ze te begrijpen wat ik bedoel, soms ook helemaal niet. Tja, ze is nog maar 8 en ze heeft een prinsessenleven. DVD's, boeken, kleren, speelgoed, hobbies, ...
Ik ben er behoorlijk van overtuigd dat zij samen met haar leeftijdsgenootjes een generatie zal zijn die het later met minder zal moeten stellen dan wat ze nu allemaal in de schoot krijgen geworpen. Ik vind het belangrijk dat ze niet te materialistisch is ingesteld, dat ze leert delen, dat ze kan genieten van eenvoudige dingen. En ze doet dat goed. Maar toch hou ik mijn hart vast als ik zie hoe evident ze sommige zaken vindt.
Hoe doet u dat? Puilt uw huis uit van het speelgoed? Is uw kind verwend of rotverwend of helemaal niet?