De laatste brief uit Marokko had u nog van mij tegoed. In die laatste brief neem ik u graag mee naar het betoverend mooie Fes. J. en ik reden er op 1 mei naartoe met het van de buurvrouw van J. geleende knalgele autootje, dat soms wat wilspelturig deed bij het starten, maar eenmaal onderweg het gelukkig niet liet afweten. Vlak voor ons vertrek had ik nog snel een overnachting in Fes geboekt, omdat J. toch een dagje vrij kon nemen. 'Boek jij maar iets', zei ze terwijl zij haar spullen bij elkaar zocht,'als je iets in de Medina vindt, zou dat leuk zijn', voegde ze eraan toe. En ik vond 'iets' - met dank aan Booking. Het was een schitterende overnachtingsplek waarover ik u al in mijn eerste brief uit Marokko vertelde.
Geen idee eigenlijk waar en hoe ik moet beginnen Fes te beschrijven. Woorden als betoverend, sprookjesachtig, 1001 nachten, kleurrijk, druk, uniek,.... schieten me te binnen. Ik had vaak het gevoel op een filmset uit een Indiana Jones film ofzo rond te lopen, maar het bleek gewoon allemaal echt. De mensen in de Medina leven echt nog van hun ambachten en hun koopwaar in de soukhs. Het leven lijkt eraan toe te gaan zoals het honderden jaren geleden ook al deed, met dat verschil dat iedereen er nu GSMs en schotelantennes heeft en er in de soukhs DVDs en CDs worden verkocht (maar ook lekker ouderwets cassettetapes zijn er nog volop te verkrijgen).
Onze entree in de stad was niet meteen de beste aanpak. Het was voor J. een tijdje (2 jaar ongeveer) geleden dat ze in Fes was geweest en ze reeds dus het oude stadsgedeelte met de auto binnen, langswaar er nu normaal gezien geen auto's meer ingaan... Resultaat: we kwamen met ons knalgele autootje terecht middenin een mensenzee tussen kraampjes met groeten en fruit en volgestouwde muilezeltjes. Terugdraaien was geen optie. De enige optie was traagjes ons een weg proberen te banen door de mensenmassa door. Bij de eerste de beste plek die ietwat op een parking leek, lieten we de auto achter (neen, natuurlijk is er geen slagboom of parkeerautomaat, maar wel een man die vanop een gammele stoel met een kopje muntthee bij de hand in ruil voor een te onderhandelen vergoeding de veiligheid van de geparkeerde wagens in het oog houdt.) Het werd nog een hele onderneming om onze riad te vinden. We bleken immers zowat aan de pal andere kant van de Medina te zijn geparkeerd als waar we moesten zijn. En een logica vinden in de wirwar van straatjes is onbegonnen werk. Ze leggen de weg daar ook niet uit in termen van "neem het derde straatje links en dan het tweede rechts", maar eerder "bij het pleintje van de groetenverkopers" neem je de straat naar de "koperslagers" en bij moskee zusenzo aan de fontein ga je naar de buurt van de schoenverkopers... Enfin, het is ons gelukt de man van de riad te vinden en hij gidste ons met gele babush aan zijn voeten, zoals dat de traditie is voor mannen in Fes, trapjes op, nauwe steegjes links en rechts door tot we aankwamen in de oase van rust. Hij hield daarbij nauwelijks halt om om te kijken of we nog konden volgen. Alleen als hij een bekende tegen het lijf liep stopte hij even om een kort praatje te slaan. Gelukkig bleek hij veel mensen te kennen, zodat wij op tijd en stond even naar adem konden happen.
Duizelingwekkend veel indrukken deed ik op daar in de Medina van Fes waar J. en ik gewillig ons lieten meevoeren op het ritme van kleuren en geuren, verloren lopend zonder de weg te verliezen want we hadden geen concreet doel voor ogen, behalve enkele "must-sees" die J. me absoluut -en geheel terecht- wilde laten zien. Mijn advies om de medina van Fes te verkennen? Vergeet stadsplannetjes. Vraag de weg naar een aantal van de plekken die je echt moet gezien hebben zoals de Bou Inania Madrasa en de Al-Attarine Madrasa, prachtige madrasas uit de 14de eeuw. Volg 1 van de mensen die aanbieden om vanop een dakterras naar de leerlooierijen te kijken en je daarbij gegarandeerd door een winkel met tapijten loodsen. Geniet van het uitzicht op de erg arbeidsintensieve leerlooierij terwijl je de stank probeert te negeren (een takje munt voor je neus houden helpt!) en voel je niet verplicht om iets te kopen.
Loop voor de rest op je gevoel door de straten en geef je ogen de kost.
Neem daarbij wel een paar regels in acht: 1. Hoor je iemand "balak, balak" roepen gooi je dan tegen de kant (ik weet het: veel "zijkant" is er in de nauwe steegjes niet), want het betekent dat er iemand met een volgepakte muilezel, stootkar of paard langskomt. 2. Ok, je bent een toerist, maar dat betekent niet dat je je als een complete idoot moet gedragen, zoals de groepen luidruchtige buitenlanders (neen, ik zal geen nationaliteiten vernoemen) die ik op een plek die door muslims wordt bezocht als pelgrimsoord en dus een plek is van gebed en eerbied totaal respectloos kabaal zag maken. 3. Wees op je hoede, maar niet krampachtig bang. Wij hebben als 2 vrouwen alleen op stap, echt geen problemen gehad. 4. Afbieden? We hebben verschillende dingen gekocht in de soukhs, maar ik had wel het voordeel dat J. Arabisch spreekt en het al snel aan de verkopers kon duidelijk maken wanneer ze vond dat die een te hoge prijs probeerden te krijgen. Dat hele afbieden is natuurlijk een ingewikkelde zaak en ja, als je deel uitmaakt van een toeristengroep zal de verkoper er waarschijnlijk wel een schepje bovenop doen. Maar uiteindelijk zijn al die spulletjes naar onze normen heel goedkoop, met de hand gemaakt, en dus een goeie deal, hoe dan ook, als je 't mij vraagt. Ik heb natuurlijk geen tapijten of andere grote stukken gekocht, maar eerder kleine spulletjes, zoals de typische babush die je in alle mogelijke maten en kleuren vindt. Dochterlief was ook heel blij met de kaftan die ik voor haar kocht en die ze meteen de dag na mijn thuiskomst aantrok om naar het schoolfeest te gaan. Paste trouwens perfect, zowel van maat als van thema, want het thema van het schoolfeest was "we gaan op wereldreis". Ik ben heel blij dat ik dit stukje van de wereld alweer heb gezien. Marokko heeft me op vele manieren aangenaam verrast.
